12 Hersenspoelingstechnieken gebruikt door vervreemdende ouders

Hersenspoelingstechnieken gebruikt door vervreemdende ouders

“Programmeren” en “Brainwashing” zijn twee termen die Dr. Stanley Clawar en Brynne Rivlin [1] gebruiken om de methoden en technieken te beschrijven die vervreemdende ouders gebruiken om hun kinderen te manipuleren in het afwijzen en/of haten van de doelouder. Volgens Clawar & Rivlin (2013) is “programmeren en hersenspoelen een proces (opzettelijk en onopzettelijk) waarbij een ouder … probeert de liefde, het contact en het imago van de doelouder te beperken, te beschadigen en te verstoren” (p. 9). In hun 25 jaar durende studie van 1000 gescheiden/gescheiden gezinnen in opdracht van de American Bar Association, identificeerden zij 12 hersenspoeltechnieken die door vervreemdende ouders worden gebruikt (Clawar & Rivlin, 2013, pp. 31-63);

12 hersenspoeltechnieken

Denial-of-Existence Technique ~ Een van de basistechnieken die ouders gebruiken om het karakter van de andere ouder aan te vallen, is het ontkennen of niet erkennen van het sociale bestaan van de andere ouder. De manier van ontkennen kan sterk variëren. Een veelgebruikte techniek is eenvoudigweg nooit over de andere ouder te praten. Door elke discussie over de andere ouder uit te sluiten of het onderwerp te negeren als het kind erover begint, kan de hersenspoelende ouder een subtiele boodschap naar het kind sturen dat de andere ouder niet belangrijk is. Hij of zij bestaat niet in ons gesprek, en daarom bestaat hij of zij, in sociale termen, niet.

De “Wie, ik?” Techniek ~ Een subtiele maar krachtige techniek is om indirecte aanvallen te doen op de andere ouder. Wanneer de hersenspoelende ouder over dergelijke aanvallen wordt ondervraagd, zal hij of zij zeggen: “Wie, ik?” De programmamaker geeft aan dat hij of zij zoiets niet bedoelde en dat de luisteraar of het kind het zeker verkeerd interpreteerde. De lijst van indirecte aanvallen is oneindig, maar het basispatroon is dat de programmeur/hersenspoeler iets aanvalt over het karakter, de levensstijl, het verleden, het heden, of de toekomst van de doelouder.

Midden-mannentechniek ~ Door met het kind te praten over zaken die eerst met de andere ouder moeten worden besproken, kan de programmeur/brainwasher de relatie van het kind met of het imago van de andere ouder compromitteren en/of beschadigen. Bijvoorbeeld, het bespreken van tijdschema regelingen door vragen te stellen als, “Denk je dat je meer tijd met mama zou willen hebben?” plaatst het kind vaak in het midden. De druk op het kind is om een keuze te maken voor de ogen van een vragende ouder.

Circumstantial Technique ~ Door te manipuleren, te veranderen, te herschikken, en commentaar te geven op de tijd, probeert de programmerende ouder dominantie te krijgen in de ogen van de kinderen. “Je moeder is altijd te laat voor bezorgen en ophalen. Ik vraag me af of ze te laat zou zijn voor haar eigen begrafenis.” De andere ouder zei tegen haar kinderen: “Hij komt altijd te vroeg om te halen, maar te laat om te brengen.” Deze ouders tasten het karakter aan door over stiptheid te praten. Door de andere ouder niet op de hoogte te brengen van schooldata, toneelstukken, conferenties, ceremonies, prijzen, sportevenementen en dergelijke, geven ze aan de kinderen te kennen dat de andere ouder niet belangrijk is.

“Ik weet niet wat er mis is met hem” techniek ~ Veel ouders hebben een techniek ontwikkeld waarbij ze verschillen tussen henzelf en de andere ouder creëren en/of overdrijven in het bijzijn van de kinderen. Een gedragspatroon is dat ruzies ontstaan op het moment dat de kinderen worden opgehaald en gebracht. Vaak is de beginfase van het gesprek beleefd en gepast. Als het gesprek echter een bepaald punt overschrijdt, kan de hersenspoelende ouder een ruzie uitlokken door een zin te gebruiken of een idee te opperen waarvan hij of zij bewust of onbewust weet dat het de andere ouder zal ophitsen.

Bondgenoottechniek ~ Pogingen om de kinderen aan de kant van de ene ouder tegen de andere te krijgen, komen zowel binnen als buiten het huwelijk voor. Op het moment van scheiding, echtscheiding of voogdijconflict is de poging om de kinderen aan de kant te krijgen echter sterker. Een voorbeeld hiervan is het stellen van directe vragen aan de kinderen, zoals: “Denk je niet dat je moeder fout is door te proberen zoveel mogelijk geld van ons te krijgen? Andere vragen zijn: “Je bent een gevoelig kind – vind je het eerlijk dat een vader al dat geld heeft? Hij heeft net een nieuwe auto en een huis voor zichzelf gekocht – kijk eens hoe wij moeten leven.”

Moraaltechniek ~ Het programmeergedrag omvat vaak morele oordelen over de doelouder betreffende zijn/haar waarden, levensstijl, keuze van vrienden, successen of mislukkingen in het leven (carrière, financieel, relationeel), of woonkeuze. Deze kritiek is bedoeld om de eigen positie te verhogen in vergelijking met de doelouder, die wordt afgezwakt door deze goed/slecht dichotomie. Kritisch gedrag is vaak verraderlijk, en komt voor over een periode van tijd met verschillende gradaties van intensiteit, maar altijd krachtig. Zoals het afslijten van een steen die voortdurend door de golven wordt aangevallen, verandert de perceptie van het kind van de ouder die het doelwit is, van zijn oorspronkelijke, positievere visie, om uiteindelijk overeen te stemmen met de negatieve meningen en gevoelens van de programmerende ouder. In dergelijke gevallen kan het effect bijna onomkeerbaar worden. Deze kinderen zijn niet langer in staat beide ouders als even goed te accepteren. Bij succesvolle hersenspoeling kan het kind, zelfs als het met geldige tegeninformatie wordt gedeprogrammeerd of positieve ervaringen met de andere ouder heeft, de werkelijkheid herschrijven of rationaliseren, waarbij het aan de doelouder bijbedoelingen toeschrijft om de overtuigingen van de indoctrinerende ouder in stand te houden.

Dreigen met het intrekken van liefde ~ Dit is een dwingende, krachtige en bijna universeel succesvolle techniek die gebruikt wordt door ouders die programmeren. Hierbij vrezen de kinderen afwijzing of verlies van liefde van een ouder als zij liefde of een verlangen om bij de andere ouder te zijn uiten. Impliciet of expliciet wordt begrepen dat het kind, om geliefd en geaccepteerd te worden, een cohort moet worden en zich ook tegen de andere ouder moet keren.

“Ik ben de enige die echt van je houdt” techniek ~ De bedoeling is om de overtuiging te creëren dat de doelouder of degenen die geassocieerd worden met die ouder niet oprecht zijn in hun liefde en zorg voor het kind. Echte liefde, interesse en betrokkenheid bestaan daarentegen alleen in het hart van de programmeur. Het kind wordt ertoe gebracht onder de oppervlakte te kijken, waar bijbedoelingen op de loer liggen. Het kind gaat zichzelf voor gek verklaren omdat het zich heeft laten verleiden tot het toeschrijven van zulke positieve kwaliteiten van liefde en zorgzaamheid aan een duidelijk slim persoon die erop uit is een wig te drijven tussen de ouder (de programmeur) en het kind.

“Je bent een bedreigde diersoort” techniek ~ Een methode om wantrouwen, angst, gebrek aan liefde, of de overtuiging dat een ouder niet in staat is om goed voor het kind te zorgen bij te brengen wordt bereikt door een procedure van veroordelend, opiniërend en negatief commentaar en/of fysieke inspectie en ondervraging zodra het kind weer “thuis” komt. Door deze technieken interpreteert het kind alles wat met de beoogde ouder te maken heeft als verkeerd of onveilig en ziet het zijn of haar voortbestaan bij elk contact als in gevaar. Als het kind moe is van een heel weekend waarin er leuke activiteiten waren, kan de interpretatie zijn: “Je vader put je altijd uit. Wat is er mis met hem? Weet hij niet dat je morgen naar school moet?”

Rewriting-Reality Technique ~ Deze techniek wordt ook wel herschrijven van de geschiedenis of rescripting genoemd. Door het herschrijven van de realiteit probeert de hersenspoelser een kind te overtuigen om te twijfelen aan zijn of haar vermogen om de realiteit waar te nemen. Een kind kan observeren hoe een scenario zich van begin tot eind ontvouwt, maar als de hersenspoelende ouder het scenario herhaaldelijk doorneemt en zich verzet tegen de interpretatie van het kind, wordt de oorspronkelijke en “ware” werkelijkheid uiteindelijk uitgefilterd en wordt het herschreven script uiteindelijk overgenomen. De basisbeloning is ouderlijke acceptatie en liefde.

Fysieke overlevingstechniek ~ Hoewel elk van deze syndromen, afzonderlijk of in combinatie, zijn onverbiddelijke uitwerking op kinderen heeft, is het gebruik van of de dreiging met lichamelijke straf een van de meest potentieel schadelijke handelingen voor kinderen. Wanneer een hersenspoelende ouder of andere tussenpersoon zijn toevlucht neemt tot het bedreigen en/of fysiek straffen van een kind, is dat gewoonlijk het resultaat van frustratie over het feit dat het kind niet aan het programma wil meewerken

Voetnoot:

[1] Clawar, S. S., & Rivlin, B. (2013). Gegijzelde kinderen tweede editie: Het identificeren van gehersenspoelde kinderen, het presenteren van een zaak, en het uitwerken van oplossingen. American Bar Association.